W Padwie przechowywane są relikwie Ewangelisty, uważane za bardzo cenny skarb. Starożytną tradycję potwierdzają współczesne badania

autorstwa Lorenza Bianchiego

Euzebiusz z Cezarei określa Łukasza jako „z pochodzenia Antiochii [jest to Antiochia w Syrii, obecnie w Turcji, wyd.], z zawodu lekarza, ucznia apostołów” (Historia kościelna, III, 4, 6). Tradycja wschodnia zna go także jako malarza Madonny. Autor trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich był prawdopodobnie nawróconym poganinem; nie znał Jezusa i był uczniem Pawła, za którym podążał aż do chwili męczeństwa w Rzymie.

Wtedy najbardziej wiarygodne źródła (np. św. Epifaniusz i św. Grzegorz z Nazjanzu) wskazują go jako ewangelizatora Dalmacji, Galii, Włoch, Macedonii i Achai. Zmarł na przełomie I i pierwszych dziesięcioleci II wieku, w wieku 84 lat i został pochowany w Beocji, w Tebach.

W roku 357 cesarz Konstancjusz II
przeniósł swoje ciało wraz z ciałem apostoła Andrzeja do Konstantynopola, nowej stolicy cesarstwa, dokąd rok wcześniej przeniesiono z Efezu ciało Tymoteusza, także ucznia Pawła. Kiedy około 527 roku Justynian odbudowałApostoleion (bazylika Świętych Apostołów w Konstantynopolu) widziano drewniane trumny, w których z pewnością znajdowały się ciała Andrzeja, Łukasza i Tymoteusza (ale bez otwierania, jak zaświadcza Prokopiusz z Cezarei).

W roku 586 Grzegorz Wielki, ówczesny ambasador papieża Pelagiusza II, sprowadził do Rzymu z Konstantynopola głowę św. Łukasza, przechowywaną obecnie w Watykanie, w prezencie od cesarza Maurycego Tyberiusza: jednak analizy naukowe i datowanie radiowęglowe 14 wykazały, że wykazane w 1999 r., wykazały, że jest to relikt fałszywy, ponieważ nie wydaje się, aby jego pochodzenie było wcześniejsze niż V wiek.

Po wiekach milczenia w średniowieczu pojawiają się kolejne źródła dotyczące relikwii Łukasza. Tekst z końca XII w. podaje, że 14 kwietnia 1177 r. na terenie cmentarza niedaleko bazyliki Santa Giustina w Padwie odnaleziono ołowianą trumnę zawierającą relikwie ewangelisty Łukasza. Kolejna tradycja średniowieczna, która zdaje się pojawiać w drugiej połowie XIII wieku, dodaje, że tłumaczenie zApostoleion Konstantynopola miałby dokonać ksiądz Urio, aby ocalić relikwie przed niebezpieczeństwem ich zniszczenia przez cesarza Juliana Apostatę (361-363).

Spór o autentyczność relikwii św. Łukasza sięga XV w.: po rekonesansie przeprowadzonym przez specjalną komisję, w 1463 r. Padwa wygrała proces z pobliską Wenecją, która twierdziła, że ​​posiada prawdziwe relikwie ewangelisty. Otwarcie trumny padewskiej miało miejsce już wcześniej, w 1354 r., kiedy głowa szkieletu została przywieziona przez cesarza Karola IV do katedry św. Wita w Pradze, gdzie jest zachowana do dziś; kolejna miała miejsce w 1562 r., kiedy przebudowano arkę w Santa Giustina, w której od 1313 r. znajdowały się relikwie, i przeniesiono ją do lewego transeptu kościoła, gdzie znajduje się do dziś.

O ile Martyrologium Rzymskie z roku 1583 (aż do reformy ostatniego Soboru) przyjmuje wiadomość o przeniesieniu ciała św. Łukasza z Konstantynopola do Padwy, o tyle współczesna krytyka często okazywała sceptycyzm wobec tak późnej tradycji. Jednak w ostatnich latach prośba o przeniesienie relikwii Łukasza, złożona przez miejscowego biskupa prawosławnego w celu przeniesienia jej do Teb, w sarkofagu, który tradycja wschodnia uważa za miejsce jego pierwszego złożenia, stała się powodem wnikliwego śledztwa przeprowadzonego przez naukowca komisja od 1998 do 2001 r.

W związku z tym ponownie otwarto trumnę i ponownie zbadano jej zawartość, składającą się ze szkieletu bez głowy, umieszczonego w ołowianej trumnie o długości prawie dwóch metrów, przebitej w dnie w trzech różnych miejscach. Jedynym starożytnym charakterystycznym znakiem, jaki się pojawia, jest płaskorzeźba na zewnętrznej stronie jednego z krótszych boków koperty, rodzaj ośmioramiennej gwiazdy. Pudełko i zawartość z pewnością uległy zmianom na skutek różnych rekonesansów (np. wieczko pochodzi z okresu renesansu), nie przeszkodziło to jednak w uzyskaniu autentycznych i dających się ocenić danych dotyczących tradycji antycznej. W związku z tym udało się ustalić, że szkielet z Padwy należy do starszego mężczyzny o wzroście około 163 cm i że trumna pochodzi z jego pierwotnego pochówku; analizy radiowęglowe 14 dostarczyły prawdopodobnego datowania kości na okres od drugiej połowy I wieku naszej ery do początku V wieku, z maksymalnym prawdopodobieństwem pomiędzy II a IV wiekiem; potwierdzono, że czaszka przeniesiona do Pragi w 1354 r. to czaszka padewskiego. Badania DNA wykluczyły pochodzenie greckie, natomiast najbardziej prawdopodobne jest pochodzenie syryjskie, choć nie jedyne możliwe.

Inne analizy fizyczne wykazały z całą pewnością, że skrzynia i relikwie znajdowały się w Padwie już około V-VI wieku, wykluczając tym samym jakąkolwiek hipotezę dotyczącą przeniesienia jej na epokę średniowiecza; badanie pyłkowe wskazało również jedynie Grecję jako obszar pochodzenia. Co więcej, badania archeologiczne pozwoliły zidentyfikować występującą na kopercie ośmioramienną gwiazdę jako połączenie dwóch krzyży z ośmioma zakończeniami: postać znana również w kontekście judeochrześcijańskim (pojawia się już w ossuariach palestyńskich z II w.) oznaczające nowe życie w Chrystusie.

Tym samym najnowsze badania naukowe potwierdziły tezę o autentyczności relikwii przechowywanych w Padwie i ich pochodzeniu ze Wschodu (w szczególności z Grecji) w okresie przed VI w. Od 2000 roku żebro św. Łukasza Ewangelisty powróciło do Teb, w sarkofagu, w którym prawdopodobnie odbył się jego pierwszy pochówek.