700. rocznica śmierci Dantego Alighieri
autorstwa Stefanii Severi
Ten rok 2021, 700 lat po śmierci Dantego, daje nam możliwość ponownego spojrzenia na jego życie i twórczość, a w tym celu czerpiemy inspirację z dwóch wyrażeń, którymi zwykle go wskazujemy.
Kto nazwał Dantego „zbiegłą Gibelliną”? Był to Ugo Foscolo z wiersza Dei Sepolcri i odtąd zdanie to stało się sławne. W rzeczywistości Dante nie był gibelinem, lecz białym gwelfem. Podsumowując, gibelini to ci, którzy popierali zwierzchnictwo cesarza (dziedzica Świętego Cesarstwa Rzymskiego Karola Wielkiego), podczas gdy gwelfowie popierali zwierzchnictwo papieża także na polu politycznym. Kiedy Gibelini zostali ostatecznie pokonani i wyjęci spod prawa, Florentczycy, którzy zawsze byli Gwelfami, również podzielili się na Białych Gwelfów, procesarskich, i Czarnych Gwelfów, propapieskich, również w celu zdefiniowania wewnętrznych frakcji.
Dante, który od około 1290 roku poświęcił się życiu publicznemu, w różnych momentach wchodził do Rady Ludu, grupy „Mędrców” i Rady Dziesięciu. W 1300 roku został wybrany jednym z 7 przeorów, co udaremniło prośbę papieża Bonifacego VIII o zapewnienie i wsparcie kawalerii przez Florencję. Z tego i nie tylko powodu w 1302 roku pod różnymi pretekstami został skazany i zmuszony do wygnania. Nie wróci już do ukochanego miasta i swoim kosztem będzie się uczył: «...jak cudzy chleb smakuje solą i jak trudno jest / schodzić i wchodzić po cudzych schodach» (Paradiso, Pieśń XVII).
Na temat polityki Dante napisał w latach 1310–1313 traktat po łacinie, bo wówczas pisano wszystkie teksty przeznaczone dla uczonych, De Monarchia. Inspiracji dostarczył przyjazd do Włoch cesarza Henryka VII Luksemburskiego, którego podziwiał. Traktat przedstawia ideę monarchii uniwersalnej, której wdrożenia oczekuje się na ziemi, co stanowi niemal przezwyciężenie konfliktu par Excellence tamtych czasów, między Gwelfami i Gibelinami. Dante buduje swoją ideę włączając wszystkich poprzednich wybitnych myślicieli i historię, zaczynając od Rzymu, idealnego centrum wskazanego przez Los. Jego stanowisko jest oryginalne na tle czasów i „nowoczesne”, uznaje bowiem autonomię polityczną władcy, ale także autonomię religijną papieża.
Dlaczego Dante nazywany jest „ojcem języka włoskiego”? Ponieważ jako pierwszy napisał wiersz „Boska komedia” w języku narodowym, aby każdy mógł go zrozumieć. Tak naprawdę poeta był znawcą języka i analizował różne dialekty Włoch, aby zidentyfikować język doskonały. To zatem on sam, siłą swojej Komedii, napisanej typowym dla regionu florenckiego językiem, wskazał, jaki będzie dominujący dialekt. Wieki później słynne jest zdanie Alessandro Manzoniego: aby ulepszyć włoski Oblubienicy, w 1827 roku udał się do Florencji, aby „wypłukać swoje ubrania w Arno”, czyli dostosować swój język do języka florenckiego.
Na temat języka Dante napisał w latach 1303–1304 traktat, także po łacinie, De Vulgari Eloquentia. Argumentuje w nim, że jeśli łacina miałaby być używana do pisania o prawie i religii oraz do sporządzania traktatów międzynarodowych, co byłoby czymś w rodzaju lingua franca, to język narodowy musiałby być używany nie tylko przez lud, ale także wśród szlachty i stać się dla wszystkich intencje i cele, język literacki.
Właśnie z okazji obchodów Dantego FUIS, Włoska Jednolita Federacja Pisarzy, promowała projekt „Dante w książkach artystycznych”, zapraszając 30 artystów do stworzenia książki o Dantem, jego życiu i twórczości. A ponieważ wzięto pod uwagę wszystkie prace, wzięto pod uwagę także De Monarchia i De Vulgari Eloquentia, tematy złożone i trudne, z którymi artyści Maria Cristina Crespo i Vittorio Fava, dzięki swojej kreatywności, byli w stanie zmierzyć się z dowcipem i przyjemnością, czyniąc je fascynującymi .
